Maartje De Meulder

Dit vind ik nu eens leuk gemaakt!

Ze kregen al wat persaandacht in onder meer De Standaard, store Het Nieuwsblad, cialis Radio 2, en ook morgen kan je nog iets over hen lezen en zien in de Gazet van Antwerpen en op AVS (de Oost-Vlaamse regionale televisiezender). Mieke Van Braeckevelt en Hilde Nyffels studeerden vandaag af als leerkracht aan het CVO Kisp in Gent. Ik was vanavond namens Fevlado aanwezig op hun afstudeerreceptie.

Hiermee heeft Vlaanderen er nog twee Dove leerkrachten bij, wat het totale aantal op zes brengt (twee regenten, één leerkracht lager onderwijs, nog één leerkracht die een aantal jaar geleden afstudeerde binnen het volwassenenonderwijs, en Hilde en Mieke). Zes leerkrachten is eigenlijk heel erg weinig, maar het is een begin. Er zullen binnen een aantal jaar nog Dove leerkrachten afstuderen. Ik was blij te zien hoe in de persmededeling van het CVO Kisp er de nadruk op werd gelegd hoe belangrijk Dove leerkrachten zijn binnen het dovenonderwijs, en dat er dringend nood is aan meer van hen. Hilde vertelde me hoe haar stagebegeleider één uur observeerde in een dovenschool (waar hij nog nooit geweest was), en na één uur al duidelijk zag welke impact een Dove leerkracht kan hebben, wat het kan betekenen voor de kinderen.

Het is te hopen dat er binnen het Vlaamse dovenonderwijs nu ook eindelijk een mentaliteitsverandering plaatsvindt. Zolang dat niet gebeurt, blijft de invloed van Dove leerkrachten beperkt en staan ze machteloos om dingen te veranderen, hoewel ze dezelfde kwalificaties hebben als hun horende collega’s. Dove leerkrachten aannemen zonder de onderliggende visie te veranderen, leidt tot niets, enkel tot frustraties bij de Dove leerkrachten zelf. Wie A zegt moet ook B zeggen.

Hilde en Mieke, proficiat!

Vandaag kreeg ik een overzicht te zien van alle eindwerken die ooit aan de VSPW (tolkenschool) Gent geschreven zijn. En daar zit wat tussen!

In 1986 schreef student X een eindwerk met als titel: “Integratie van gehoorgestoorden in de horende maatschappij. Is het behalen van het rijbewijs een middel tot integratie?”

Als het antwoord op die vraag “ja” is, hygiene ben ik blijkbaar niet goed geïntegreerd in de horende maatschappij. Ha.

O wee wie vandaag een eindwerk met zo’n titel durft in te leveren, maar in de jaren ’80 kon dat blijkbaar nog.

En voor de nieuwe horende lezer op dit blog: ja, Doven kunnen en mogen rijden.

Voor mijn werk moet ik vaak naar vergaderingen. Soms zijn daarbij alle deelnemers Doof (dus gebarentalig), sick soms is de meerderheid horend en soms is het zowat gelijk verdeeld.

Een paar weken geleden nam ik deel aan een vergadering waar de meerderheid van de mensen horend was. Er waren drie Doven aanwezig, drugs tegenover zo’n acht horende mensen. De horende deelnemers werkten allemaal (sommigen al jarenlang) in het dovenonderwijs, de dovenfederatie of andere daaraan verbonden organisaties. Omdat sommigen van hen niet vaardig genoeg zijn in VGT, werden er twee tolken ingezet.

Iedereen denkt dan al snel dat, mits inzet van tolken, horenden en Doven op gelijke voet kunnen deelnemen aan een vergadering. Niets is minder waar. Op een bepaald moment werd er gediscussieerd over onderwerp X. Niemand van de horende aanwezigen stak eerst zijn of haar hand op alvorens iets te zeggen, niemand wachtte tot de tolk klaar was met gebaren- of stemtolken, er werd door elkaar heen gepraat, … De tolken probeerden in te halen maar omdat niemand rekening met hen hield (en zij zelf ook niet zo assertief waren) raakten ze algauw achterop. Het stemtolken ging ook niet altijd zo vlot.
Eén persoon begint te praten, ik zie niet wie dus ik moet de zaal rondkijken. Informatieverlies. Ik kijk terug naar de tolk maar heb het eerste deel gemist. Nog voor de eerste persoon is uitgesproken, begint er al een tweede. Ik zie weer niet wie (omdat de tolk niet wijst en omdat de horende persoon in kwestie zijn/haar hand niet opsteekt of wacht tot de tolk klaar is). Ik moet dus weer de zaal rondkijken. Opnieuw informatieverlies. Ik moet een deel van de discussie leiden, ik schrijf iets op en zelfs over mijn hoofd heen wordt er verder gepraat! Op het einde van de vergadering gaf ik gewoon op en liep slechtgezind naar buiten.

Over en weer gemaild met de voorzitter van de vergadering; er zou voor de start van de volgende vergadering iets over gezegd worden. En vorige week gebeurde dat ook effectief. Voor de start van de vergadering sprak ik af met de tolken dat de ene enkel stemtolkte en de ander enkel gebarentolkte (en niet het afwisselen om de twintig minuten zoals zo vaak gebeurt). Iedereen werd voor de start ook gevraagd om tolkbewust te zijn, niet door elkaar heen te praten en zijn/haar hand op te steken. Voor enkele mensen was dit moeilijk, horende mensen zijn het vaak gewoon om direct iets te kunnen zeggen dat hen invalt.
Natuurlijk hangt ook veel af van jezelf. Ik moest een bepaald deel van de vergadering leiden, samen met een Dove collega. Dan komt het erop aan om de touwtjes strak in handen te houden.

Het was een hele verbetering ten opzichte van vorige keer. De tolken waren tevreden over het systeem waarbij ze enkel moeten gebarentolken of enkel moeten stemtolken, omdat ze zich dan maar op één modaliteit (spreken of gebaren) moeten concentreren. Ik was zelf tevreden omdat er geen informatieverlies was geweest. Voor sommige horende deelnemers was het best nog wennen. Zij hebben ook nog de tijd meegemaakt dat vergaderingen over thema’s die de Dovengemeenschap aanbelangen, voornamelijk door horenden werden gevoerd en geleid. Nu Doven zelf ook meer en meer deelnemen aan vergaderingen, mee beslissen en mee discussiëren op gelijke voet met hen, is dit voor hen ook een hele aanpassing.

Mieke Van Herreweghe schreef een interessant artikel over deze “turn-taking mechanisms” op gemengde Doof-horende en volledig Dove vergaderingen. Daaruit blijkt ook het belang van oogcontact. “Turn-taking” bleek steeds over te gaan van een horende persoon naar een andere horende persoon, of van een Dove persoon naar een andere Dove persoon. Zelden of nooit van een dove naar een horende persoon of andersom. In het artikel stelt ze ook dat tolken meer (kunnen) zijn dan enkel “middels” om te vertalen, maar dat tolken ook een vergadering in zekere zin kunnen sturen (als de voorzitter van de vergadering dat niet doet). Iets waar internationaal nog veel discussie over bestaat. En iets waar in Vlaanderen (meer bepaald op de tolkenscholen) ook eens over gediscussieerd zou moeten worden.

Mieke Van Herreweghe komt er alvast een lezing over geven bij Fevlado, binnenkort.